فریدون
تولّلی فرزند جلال خان در سال 1298 ش. در
شیراز به دنیا آمد. پس از طی تحصیلات متوسطه
از شیراز به تهران آمد، در دانشكده ادبیات
باستان شناسی خواند و پس از پایان تحصیل به
كار باستان شناسی پرداخت. آخرین كار اداری او
در دانشگاه شیراز بود و در سال 1364ش، در
شیراز درگذشت.
مجموعه طنز «التفاصیل» را در سال 1324 منتشر
كرد. این اولین كتاب منتشر شدهی اوست.
تولّلی، نگارش قطعات طنز كتاب«التفاصیل» را از
سال 1320 در مجله فروردین آغاز كرد و پس از
تعطیلی این نشریه، در روزنامه های سروش
افكار، اوقیانوس(ستون فوائد الادب)، شرق
میانه، خورشید ایران(ستون لطائف التحف)، صدای
شیراز و ایران ما، نگارش این سبك را تداوم
بخشید و بعدها در دوره های راهنمای كتاب، یغما
و وحید نیز با عنوان «حكایتی طنز آمیز در شیوه
نثر كهن» به همان شیوه طنز نوشت. اولین
شمارههای التفاصیل در فروردین، بیشتر مایه
مزاح داشت ولی به تدریج حوادث روز نیز در آن
مورد بحث قرار گرفت و در روزنامههای سروش و
اوقیانوس دارای مایههای مرامی و مسلكی شد. در
1325 قطعات طنزآمیز او در روزنامههای مرامی
خواهان بسیار داشت و برای نویسندهاش شهرت به
ارمغان آورد. دومین مجموعه آثار طنز تولّلی در
1331، در مجموعهای با نام «كاروان» منتشر شد.
آثار طنز او قالب نظیره نویسی متون ادبی
كلاسیك را دارد كه اغلب اوقات، در قالب
«تعاریف» ارایه میشود و گاه رنگ تاریخ نویسی،
تذكره نویسی یا سفرنامه و حكایت نویسی نیز
پیدا میكند و به حكایتهای سعدی و عبید زاكانی
همانند میشود. از این رو نمیتوان تولّلی را
پایه گذار سبك جدیدی از طنز در ادبیات معاصر
دانست. بلكه اهمیت آثار او، بخصوص در
التفاصیل، ارزش ادبی آن است كه حاصل تسلط
تولّلی بر ادبیات فارسی، اعم از نظم و نثر ـ و
قدرت بكارگیری قالبهای كهن برای آفرینش مضامین
نو و برخورد با موضوعات روز و نوآوری در اسلوب
و ساختار نگارشی است كه در این امر آثار او را
در ردهی قویترین آثار طنز معاصر قرار میدهد.
تولّلی، طنز را جدی میگیرد. التفاصیل نشانگر
این وسواس و توجه به اهمیت كار، از جهت زاویه
نگاه، ساختار و تركیببندی درست و دلنشین
كلمات و عبارات است. نگاه او چه در برخورد با
موضوعات و چه در آفرینش مضامین بدیع و طنزآمیز
ـجستجوگر، عمیق و كاوشگر است. طنزهای تولّلی
بخصوص در معروفترین اثر او «التفاصیل»
ملغمهای است از هجو، هزل و طنز. درونمایه
مطالب او در این آثار انتقادی است و بیشتر
مظاهر سیاسی استبداد را نشانه میرود و به
پشتوانههای فكری و اعتقادی نظام استبدادی و
نیز تحجر میپردازد.